مطالعه الگوهای جوی و تعیین کانون‌های گرد و غبار مؤثر در شرایط بسیار ناسالم کیفیت هوای تهران

کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار دارد. در عرض‌های جغرافیایی که ایران واقع شده است، به سبب شرایط جوی و اقلیمی، بیشترین و گسترده‌ترین بیابآن‌های جهان نیز قرار گرفته است. وضعیت زمین از نظر نوع خاک، پوشش گیاهی، رطوبت خاک، تأثیر کوهستان و نیز منابع آب از دیدگاه مهار آب‌های سطحی و بر داشت بی رویه از آن، ایجاد سدها و انحراف مسیر رودخانه، کم بارشی و خشکسالی از عوامل مستقیم مؤثر بر ایجاد پدیده گرد و خاک می باشد. در این مطالعه، شرایط هواشناختی، مسیر حرکت ذرات و چشمه‌های تولید گرد و غبار توفان‌هایی که سبب شده اند کیفیت هوای تهران در شرایط بسیار ناسالم از نظر بالا بودن غلظت ذرات معلق قرار گیرد، بررسی شده است. برای این منظور، ابتدا روزهای بسیار ناسالم طی دوره 2001 تا 2009 با استفاده از شاخص استاندارد کیفیت هوای تهران مشخص شد. سپس بر اساس داده‌های موجود هواشناسی شامل: نقشه‌های واقعی، داده‌های روزانه دوباره تحلیل شده، تصاویر ماهواره‌ای آشکارساز گرد و غبار از دو روز قبل از وقوع شرایط ناسالم، شرایط هواشناختی و سامانه‌های جوی بررسی و در نهایت با (روش خط سیر معکوس)(1) با مدل هایسپلیت (Hysplit) محل تقریبی چشمه‌های تولید گرد و غبار تعیین گردید. نتایج نشان می‌دهند که علاوه بر منابع آلاینده شهری، کویرهای مجاور تهران نیز می‌توانند به عنوان چشمه‌های تولید کننده ذرات مؤثر باشند. اما مهم‌ترین چشمه‌های تولید ذرات معلق که در حال حاضر تهران را تحت تأثیر قرار می‌دهند در عراق و نواحی شرق سوریه واقع شده‌اند.